Werken
met plezier
Kernkwaliteiten
Kernkwaliteiten blz.
1 - 16
SOCIAAL
MANAGEMENT
Kernkwaliteiten
Kernkwaliteit
Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen (de kern)van een
persoon behoren. De kernkwaliteit kleurt de mens. Een kernkwaliteit is te
herkennen aan iemands bijzondere kwaliteit waarover hijzelf zegt: 'Dat kan toch
iedereen. Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden is dat kwaliteiten
van binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn. Vaardigheden
zijn dus aan te leren, kwaliteiten kun je ontwikkelen. Hoe duidelijker het
beeld dat we van onze kernkwaliteiten hebben, des te bewuster kunnen we die
laten dóórstralen in het werk.
Kernkwaliteit en valkuil
De schaduwkant van de kernkwaliteit wordt ook wel vervorming genoemd.
Die vervorming is wat een kernkwaliteit wordt als het te ver doorschiet. Zo kan
een kernkwaliteit 'behulpzaamheid' doorschieten in 'bemoeizucht'. Dan wordt de
kracht van iemand zijn zwakte of te wel 'te veel van het goede'. De valkuil is
datgene wat de betreffende persoon regelmatig als 'label' opgeplakt krijgt,
waarvan iemand van anderen te horen krijgt in de zin van 'wees niet zo .....'
Als je achter de vervormingen de kernkwaliteiten leert zien, wordt het
mogelijk 'door vervelend gedrag heen te kijken'. Het is belangrijk mensen met
hun vervormingen te confronteren vanuit een positieve houding tegenover de persoon
als geheel. De confrontatie is alleen zinvol als die zich richt op het gedrag.
Iemand is als persoon nooit drammerig, gemakzuchtig of klef. Door de persoon en
gedrag los van elkaar te zien, laat de kernkwaliteit achter iemands negatieve
gedrag zich makkelijker vinden. Als bij degene die confronteert niet de wens
aanwezig is de kernkwaliteiten van de ander te leren kennen of te bevestigen,
dan zal de confrontatie doorgaans weinig effectief zijn en averechts werken,
omdat de confrontatie dan tegen de relatie gericht is en niet voor de relatie
is.
Kernkwaliteit en uitdaging
De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil.
De kernkwaliteit en de uitdaging zijn elkaars aanvullende kwaliteiten. Waar het
om gaat is de balans te vinden tussen daadkracht en geduld. Balans aanbrengen
betekent in termen van
'en - en ' niet
'of - of'. De kunst is om zowel
daadkrachtig als geduldig te zijn.
Kernkwaliteit en allergie
Uit iemands kernkwaliteit is vaak af te leiden waar de potentiële
conflicten met zijn omgeving te verwachten zijn. Die hebben dan vaak te maken
met zijn uitdaging. De doorsnee-mens blijkt allergisch te zijn voor een teveel
van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt ziet. Hoe
meer men in een ander met zijn eigen allergie geconfronteerd wordt, des te
groter is de kans dat men in zijn valkuil terechtkomt. De persoon met de
'daadkracht' loopt dan het risico nog harder te gaan drammen, terwijl hij de
ander verwijt passief te zijn. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan, waar zonder
hulp van een derde moeilijk meer uit te komen is. Beide personen lopen het
risico op elkaar in te haken en in een uitzichtloos conflict terecht te komen.
Met andere woorden, als men zijn allergie in een ander tegenkomt, ligt de
valkuil op de loer. Dus wat iemand het meest kwetsbaar maakt is niet zijn
valkuil, maar zijn allergie, want het is vooral de allergie die iemand in zijn
valkuil drijft. Minachting is kenmerkend voor situaties waarin men geconfronteerd
wordt met zijn allergie.
Minachting hebben voor iemand maakt je zelf dan ook kwetsbaar omdat je
voor je het weet in je valkuil schiet en niet meer effectief bent. Waar men
allergisch voor is bij een ander, is waarschijnlijk te veel van iets goeds dat
men zelf juist het meeste nodig heeft. Dus iemand kan het meest over zichzelf
leren van diegenen waar hij het moeilijkst mee om kan gaan.
Wanneer 'soortgenoten', individuen met dezelfde kernkwaliteit, elkaar
tegenkomen gebeurt er iets anders. Wat de soortgenoten betreft, het is
voorstelbaar dat twee vastberaden types het niet zonder meer gemakkelijk hebben
met elkaar. Het risico is aanwezig dat het uitdraait op een strijd tussen twee
stijfkoppen waarbij de aanhouder wint. Hoe moeilijk het vaak ook is met een
soortgenoot om te gaan, de betrokkenen hebben doorgaans wel respect voor
elkaar.
Werken met kernkwaliteiten
Voor alle gebieden waarop je kwaliteiten toe kunt passen is het van
belang zelfkennis te hebben. Als hulpmiddel hiervoor kun je jezelf de
volgende vragen stellen en zo een kernkwadrant maken.
1. kernkwaliteit: Welke eigenschap behoort bij het wezen van jouw
persoon
Of: ga
naar een belangrijke gebeurtenis in je leven (scheiding, sterfgeval) en bedenk
welke kwaliteiten je toen hebt ingezet. Dat is je latente kwaliteit.
2. valkuil: welk
verwijt krijg je nogal eens te horen in de zin van: 'wees niet zo .....'
Bedenk
een negatieve eigenschap van jezelf en formuleer de positieve kant ervan. Het
gaat erom dat je herkent welke kwaliteit je hebt omgevormd tot iets negatiefs.
Klaag je b_v. veel dan hout dat eigenlijk in dat je kritisch bent. Overbezorgd
zijn betekent in positieve zin aandacht hebben voor een ander.
3. uitdaging: Wat bewonder
je in anderen? Dat is vaak latent in jou aanwezig.
4. allergie: voor welk
gedrag ben je allergisch?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wat anderen in
mij waarderen
|
|
|
Wat ik bij anderen vanzelfsprekend verwacht
|
|
|
Wat ik in anderen bereid ben door de vingers te zien
|
|
|
Wat anderen mij verwijten
|
|
|
kernkwaliteit teveel van valkuil
Wat ik in
mezelf gewoon vind
|
|
het
goede
positief tegenover positief tegenover
gestelde gestelde
Wat ik in
mezelf zou verafschuwen
|
|
teveel
van
Wat anderen mij
toewensen
|
|
Wat ik in anderen bewonder
|
|
Wat anderen mij aanraden te relativeren
|
|
Wat ik in anderen minacht
|
|
allergie het goede uitdaging
Bovenstaand schema geeft weer hoe de vier
eigenschappen in de vier kernkwadranten
in algemene termen beschreven kunnen worden.
De dubbelkwadranten
Kernkwadranten lenen zich bij uitstek voor een stukje zelfonderzoek,
allergie voor ander is goed bruikbaar.. Stel je ergert je mateloos aan iemand
die je te rommelig vindt. Je herkent daarin je eigen allergische reactie en
besluit eerst te onderzoeken wat dit over jezelf zegt. Uitgaande van deze
allergie maak je een kernkwadrant van jezelf.
Het dubbelkwadrant: ik
DE
ANDER
Als je je hierin duidelijk herkent en tot de conclusie komt dat je
irritatie op zijn minst evenveel over jezelf zegt als over de ander, zou die
bewustwording ertoe kunnen leiden dat je je minder gaat ergeren aan die ander.
Je gebruikt het voorval op deze manier om jezelf beter te leren kennen.
Het kan echter ook zijn dat je tot de conclusie komt dat het weliswaar
iets voer jezelf zegt, maar je tevens die ander in en tweegesprek wilt
aanspreken over diens bijdrage aan de gespannen verhouding.
In dat geval maak je een tweede kernkwadrant waarbij je ervan uitgaat
dat het gedrag waarop je de ander wil aanspreken over diens bijdrage aan de
gespannen verhouding.
In dat geval maak je een tweede kernkwadrant waarbij je er van uitgaat
dat het gedrag waarop hij de ander wil aanspreken diens valkuil is.
Het dubbelkwadrant: de ander
IK
Dit kwadrant kan natuurlijk het spiegelbeeld van je eigen kernkwadrant
zijn.
Dan zou je eigen uitdaging de kernkwaliteit van de ander zijn en vice
versa.
Dat hoeft echter niet per se het geval te zijn, omdat uit één kwaliteit
immers meerder kwadranten gemaakt kunnen worden.
Die vertonen dan onderling vooral nuanceverschillen, maar dat doet
niets af aan hun waarde of relevantie. Wanneer beide kwadranten worden
gecombineerd, dan ontstaat een zogenoemd dubbelkwadrant.
Dit dubbelkwadrant beschrijft de interactie tussen twee individuen op
basis van hun valkuilen en allergieën. Wanneer je uit het hiervoor beschreven
voorbeeld het contact met jezelf verliest, loop je een redelijk risico tijdens
het gesprek in je valkuil te stappen en star te worden.
Dit wordt door de ander geïnterpreteerd als rigiditeit (zijn allergie)
waardoor hij op zijn beurt doorschiet in een rommelig zijn.
Jij ziet de ander dan weer volop in je allergie staan, doet er nog een
schepje bovenop in starheid en het 'gesprek' escaleert.
Het dubbelkwadrant compleet
Ook hier geldt: verander de wereld begin bij jezelf
Je helpt jezelf het meest als je bij jezelf standvastigheid en
flexibiliteit bij elkaar weet te brengen.
Kernkwaliteiten
bij Stress
In een
kernkwadrant wordt ook zichtbaar hoe een persoon geneigd is op stress of onder
druk te reageren. In eerste instantie zal de druk of spanning ertoe leiden dat
hij vaker teveel van het goede naar buiten zal brengen, met andere woorden in
zijn valkuil zal schieten. Wordt de druk nog groter, dan zal hij in extreme
gevallen de neiging hebben (plotseling) in zijn allergie te schieten en deze
uit te gaan leven.
Dat zijn
van die momenten waarop de omgeving iemand niet meer herkent. Het gedrag dat
hij of zij dan vertoont is voor de omgeving zo ongewoon dat er onbegrip
ontstaat.
Iemand die
`normaal` gesproken juist heel moedig is, een grote besluitvaardigheid heeft en
door de omgeving als energiek ervaren wordt zal in eerste instantie iets te
moedig worden en zich vervolgens onder hoge stress aarzelend en besluiteloos
gaan gedragen. Wanneer dit soort verschijnselen zich gaan voordoen is het tijd
voor een `time out`, anders ligt een crisis in het verschiet
Tip
Bij het maken van een kernkwadrant
gebeurt het wel eens dat men er niet uitkomt, dat er iets kroms ontstaat dat
logisch niet klopt. Meestal is dat het gevolg van een denkfout die mensen
begaan wanneer ze in plaats van de naam voor de valkuil, het effect van de
valkuil beschrijven. Toewijding wordt dan zoiets als egoïsme. omdat ze zien dat
iemand die te toegewijd is (=fanatiek) wel eens de neiging heeft zich af te sluiten en alleen aan zichzelf te
denken. Egoïsme is daarmee geen valkuil, maar het effect van de valkuil.
De
uitdaging wordt dan benoemd als hulpvaardigheid en de allergie lukt dan niet
meer of wordt zoiets als ‘opoffering’, hetgeen niet meer .k1opt als allergie
bij toewijding, want toegewijde mensen kunnen zich soms juist heel goed
opofferen.
Kortom, het klopt niet meer. Zo’n kwadrant zou je een
torsiekwadrant kunnen noemen. , omdat er iets kroms of. verdraaids in zit. Voor
sommigen is het onderscheid tussen het woord voor te veel van iets’ en ‘het
effect daarvan’ moeilijk te maken en dan krijgen ze het kwadrant niet rond.
kernkwaliteiten vanuit de organisatie bezien
In een organisatie kan het belangrijk zijn op een afdeling
diverse kernkwaliteiten aanvullend op elkaar over verschillende mensen verdeeld
te hebben.
Zes onderscheiden persoonlijke kwaliteiten wat betreft de samenstelling
van een team
Dit model onderscheidt zes soorten teambijdragen. Deze zijn in paren gegroepeerd
op drie assen (zie figuur), met in het midden een zevende kwaliteit, die van de
integrator.
- Een tijd-as: twee bijdragen
gericht op het verleden of de gewenste toekomst ('conservator' en 'inspirator')
- Een mens-as: bijdragen in het
stimuleren van mensen. De 'ondernemer' doet dat echt op een heel andere manier
van de 'ondersteuner'.
- Een ruimte-as: bijdragen
vanuit hoofd of handen ('denker' en 'practicus')
Ieder mens heeft een combinatie van deze kwaliteiten in zich. De ene
overheerst, de andere is slechts zwak aanwezig of blijft onderbelicht.
De verschillende bijdragen worden hieronder beschreven.
1.
Inspirator
Creatief, brengt steeds nieuwe ideeën, waarvan ook veel wilde ideeën.
Weet snel de essentie te pakken.
Veel gebruikte zin: "Mensen, waar het om gaat is ....."
Is op de toekomst gericht. Is enthousiast over de vele mogelijkheden.
In zijn vervorming leidt dit tot een chaos.
2.
Conservator
Wil feiten weten, maakt verslagen.
Komt terug op eerder gemaakte afspraken.
Is altijd goed voorbereid.
In zijn vervorming: niet veranderingsgezind, houdt nieuwe dingen tegen.
3.
Denker
Analyseert en onderzoekt. Is goed in staat een gesprek samen te vatten.
Pakt niet zozeer de essentie uit een verhaal, maar is zeer
waarheidsgetrouw.
Woorden die gebruikt worden: "dat is niet logisch" (het moet
allemaal kloppen).
Is in zijn vervorming gefixeerd door details, weet nooit genoeg om tot
daden over te gaan. Te afstandelijk, te abstracte denkverhalen.
Communiceert alleen met het hoofd en niet met het hart.
4.
Practicus
Is zeer daadkrachtig. "Laten we het gewoon doen".
Doet beroep op zijn ervaring, is vindingrijk, vindt praktische
oplossingen voor wat er moet gebeuren. Kan met 1000 en 1 ding tegelijk bezig
zijn.
Veel gevoel voor humor, kan goed mobiliseren.
In zijn vervorming: slordige bureaus, heeft nooit tijd, stelt uit tot
er een chaos is ontstaan.
5.
Ondernemer
Wil werken van punt A naar B (de directe weg).
Regelt, organiseert, onderneemt met veel daadkracht.
Kan enthousiasmeren via werk. Is direct, confronterend.
In zijn vervorming wordt hij drammerig, ongeduldig, wordt de
'projectbeul'.
Let niet meer op het werkklimaat.
6.
Ondersteuner
Is gevoelig voor processen, klimaat. Werkt vaak verbindend in groepen.
Voelt feilloos aan dat er iets gebeurt is.
In zijn vervorming kan dit leiden tot betuttelen, bemoeien of tot
passiviteit.
De sfeergevoeligheid kan leiden tot piekeren.
De zes kwaliteiten
1. inspirator 2. conservator
3.
denker 4 practicus
5. ondernemer 6.
ondersteuner
.
De oneven kwaliteiten in de eerste rij, staan voor energie.gericht op
ontvankelijkheid, daar ligt het accent op harmonie.
De even kwaliteiten in de tweede rij, staan voor energie die naar buiten
is gericht, met de nadruk op prestaties
.
Als je als persoon effectief wilt functioneren moeten die twee
energieën in balans zijn.
Wanneer in een team de ondernemende kwaliteit overheerst kunnen er
machtsconflicten ontstaan.
Wanneer de ondersteunende kwaliteit overheerst dan kan er een naar
binnen gekeerd proces ontstaan.
Wanneer deze kwaliteit ondervertegenwoordigd is dan kan een team koud
en kil worden.
Wanneer een praktische kwaliteit overheerst dan wordt er veel gedaan,
maar de samenhang tussen de activiteiten is zoek. Men hobbelt meer met wat er
op dat moment gebeurt.
Een practisch voorbeeld uit de praktijk, geschreven
door Mieke Rimmelzwaan.
GOEDE EN
SLECHTE EIGENSCHAPPEN GAAN
HAND IN HAND
Wie heel netjes is kan er vaak niet tegen als
een ander dat niet ook is.
Dat de buurman de heg niet knipt wil nog niet
zeggen dat hij asociaal is.
Iedereen ergert zich wel eens. Dat
kun je als lastig ervaren. Maar je kunt er juist ook wat aan
hebben. Door te bedenken wat het is dat je zo stoort aan iets of
iemand, kun je inzicht krijgen in jezelf en de beweegredenen
van anderen beter begrijpen, Aan de hand van het kern-kwadranten-model
is dat heel eenvoudig.
Wie kent het niet je staat bij de bakker in
de rij en zodra je aan de beurt bent, schiet een ander naar voren en bestelt
een gesneden wit en nog vijftien andere broodjes. Daar sta je
dan met je goede gedrag. Elke dag zijn er wel weer van die dingen waar je je
over kunt opwinden: agressief toeterende automobilisten, de
kinderen die hun kamer weer eens niet opruimen, je man die niet ziet
wat er in huis moet gebeuren of een schoonzus die haar
mond nooit kan houden. Het kan een dagtaak worden je hieraan te
ergeren, zeker als je een lage 'prikkelbaarheids-drempel' hebt.
Maar het schijnt dat het ergeren aan
alle onhebbelijkheden van anderen vooral ook iets over jezelf
zegt. Moet je dan maar overal begrip voor tonen en je
voorhouden dat het aan jezelf ligt? "Van ergerlijk gedrag van anderen kun
je juist heel veel opsteken en bovendien kun je er veranderingen mee in gang
zetten." "Omdat mensen
verschillend zijn, zijn er nu eenmaal irritaties. Hoe groter de
verschillen, hoe groter de irritaties, maar des te meer leer
momenten er ook zijn. Als je het zo bekijkt, zijn irritaties alleen
maar gezond."
"Je kunt ook gewoon altijd blijven kijken welke
eigenschap er achter dat zogenaamd irritante gedrag zit. Je kunt
het bijvoorbeeld vervelend vinden dat de buurman zijn heg zo
lang laat groeien, waardoor de takken telkens tegen je auto zwiepen zodra je er
langs rijdt. Maar bekijk het eens vanuit het perspectief van de
buurman. Weet hij überhaupt dat je last hebt van die takken? Dat hij er geen
aandacht voor heeft, wil nog niet zeggen dat hij asociaal is. Hij staat er
gewoon niet bij stil en doet er dus ook niets aan.
Misschien blijkt die ergernis waar je last van hebt dan wel helemaal niet te
slaan op het aantal keren dat de buurman al dan niet de
snoeischaar hanteert, maar op je eigen drang naar perfectie. Tja, en misschien
deel je die drang naar perfectie inderdaad niet met de buurman. Zijn slordigheid blijkt iets te zijn waar jij allergisch voor bent. Wie heel netjes is, kan er vaak niet tegen als een ander dat niet is." Dat is goed om te weten. Maar daarmee liggen die takken
nog niet keurig fijngeknipt in de groen-bak. " Maar een eerste stap om minder last te hebben van ergernissen, is
beseffen wat er aan de hand is. Want het eerste wat mensen doorgaans doen als iets hen niet aanstaat, is
bedenken wat een ander allemaal
verkeerd doet en hem of haar dat
verwijten. Je projecteert dan eigenlijk je eigen irritatie op die ander. Zo ziet iemand die ordelijk is
veel rommel. Dat gaat vanzelf. Net zoals een sociaalvoelend type juist veel hardheid en ellende om zich heen
ziet"
Reageer je goed?
Het is goed om iets met die irritaties te doen. Vrouwen
houden juist vaak hun mond op momenten dat ze zich ergeren.
Maar daar kom je niet veel verder mee. Het voorval van iemand die bij
de bakker voordringt, is onschuldig maar treffend. Je reactie
hierop zegt veel over je houding en de manier waarop je over
jezelf en over anderen denkt
Een belangrijke vraag is of je daar in die
winkel wel reageerde zoals je had willen reageren. Ben je
een flapuit en had je meteen spijt van de bitse opmerking die je maakte?
Of hield je zoals altijd je mond, terwijl je stond te
koken van woede en eigenlijk een rake opmerking had willen plaatsen?
Op zo'n moment is het ergerlijke misschien niet eens zozeer dat die persoon
zich vervelend gedraagt, maar dat jij wordt geconfronteerd met een
kant van jezelf waar je eigenlijk niet zo blij mee bent
Bekijk het positief: je kunt namelijk wel
iets doen aan die minder prettige kant van jezelf. Een
handig hulpmiddel daarbij is het kern-kwadranten-model. Door een
goede eigenschap van jezelf in te vullen in dit model, kom je er vanzelf
achter wat je zwakke plek is. Want goede en slechte eigenschappen
gaan altijd samen. Zo kan je kwaliteit zijn dat je
behulpzaam bent. Maar zodra je daarin
doorschiet, ga je je wellicht te veel met andermans zaken bemoeien.
Je valkuil is dan dus dat je bemoeizuchtig wordt. Zodra je erachter
bent wat je kwaliteiten en wat je valkuilen zijn, kun je een
uitdaging voor jezelf formuleren: je kunt op
zoek gaan het positief - tegenover - gestelde
van je valkuil. Dus de behulpzame vrouw die haar neus in alle zaken van een
vriendin steekt, kan eens proberen
wat afstand te nemen en wat meer aan de vriendin in kwestie over te laten. Het grappige is dat als ze daar weer in doorschiet, ze direct haar
allergie te pakken heeft, iets waar
ze zich aan ergert. Namelijk onverschilligheid. En die onverschilligheid, dat
is waarschijnlijk nou net waar ze zich bij anderen zo vreselijk aan ergert.
Kern-kwadranten-model
“Waar ik een beetje meer moet organiseren, mag hij wel
wat flexibeler zijn””
Kernkwadranten geven inzicht, probeer
het uit.
De beschrijving van de kernkwadranten in dit artikel is
ontleend aan het boek Bezieling
en kwaliteit in organisaties van David D. Offman, en bewerkt door Ada Krale en Gilles Tak.
Huiswerkopdracht
bij
artikel Kernkwaliteiten
Huiswerk opdracht: KernKwadrant Uitwerken
·
Bedenk
twee kwaliteiten van jezelf
-
-
Opdracht
·
Maak van ieder een kernkwadrant
die je op papier uitwerkt voor
jezelf
Je
kunt beginnen waar je wilt:
Als hulpmiddel bij het invullen kun je jezelf de volgende vragen
stellen.
- kernkwaliteit: welke
eigenschap behoort bij het wezen van jouw persoon
(ga naar een belangrijke gebeurtenis in je leven en bedenk welke
kwaliteiten je toen hebt ingezet. Dat is je latente kwaliteit.
- valkuil: welk
verwijt krijg je nogal eens te horen in de zin van: 'wees niet zo .....'
Bedenk
een negatieve eigenschap van jezelf en formuleer de positieve kant ervan. Het
gaat erom dat je herkent welke kwaliteit je hebt omgevormd tot iets negatiefs.
Klaag je bv. veel dan houdt dat eigenlijk in dat je kritisch bent. Overbezorgd
zijn betekent in positieve zin aandacht hebben voor een ander.
- uitdaging: wat bewonder je in anderen? (Dat is vaak latent in jou aanwezig).
- allergie: voor welk
gedrag ben je allergisch?
Kernkwaliteiten en hun doel
voor alle gebieden waarop je kwaliteiten toe kunt passen is het
behulpzaam en voor jezelf van belang enige zelfkennis te hebben of te
ontwikkelen.
Bron :
Het Kernkwaliteiten model is ontwikkeld door Drs. D. Offman in zijn boek Bezieling en
Kwaliteit in organisaties
